पोखराको फेवाताल संरक्षणमा तीन तहका सरकारको समन्वय आवश्यक भएको सोमबार पोखरामा आयोजित एक कार्यक्रमका वत्ताहरुले जोड दिएका छन् ।
कार्यक्रममा बोल्दै पोखरा महानगरपालिकाका मेयर मानबहादुर जिसीले हाल फेवातालको बाँध मर्मतको क्रममा महानगरसँगकोे समन्वय बिना गण्डकी प्रदेश सरकारले काम गर्दा तालबाट माटो निकाल्नेलगायतका कार्य गर्न नसकिएको बताउनुभयो ।
लेकसाइडदेखि घाँटीछिनासम्म एक वर्ष भित्रमा बाटो खनिएकोमा माटो व्यबस्थापन गरिने दाबी गर्दै मेयर जिसीले आगामी वर्ष भन्ज्याङसम्म बाटोको व्यबस्थापन गरी फेवातालमा आउने माटो रोक्नु पर्ने बताउनुभयो । अझै पनि फेवातालको संरक्षणमा प्रदेश र संघीय सरकारले उचित कदम चाल्न नसकेको उहाँको गुनासो छ । फेवातालको मापदण्ड मिचेर बनाएका भौतिक संरचना ढिलोचाँडो महानगरले भत्काउने मेयर जिसीले चेतावनी दिनुभयो ।
फेवाताल सीमाङकन नक्शाकन समितिका संयोजक पुण्य पौडेलले फेवातालको सीमाङकनको काम सकिएसँगै नक्साङकनको काम सजिलैसँग गर्ने दाबी गर्नुभयो । वि.स २०१० साल देखि २०७२ सालसम्म भए गरेका फेवाताल सम्बन्धी अध्ययन एवं प्रतिवेदनहरु हेर्दा एकरुपता नभएको उहाँले तथ्य पेश गर्नुभयो ।
“वर्षायाममा पानीले ढाकेको जमीन, निरन्तर रुपमा बग्ने भकुण्डे खोला, सर्वेसमेत गरेका छौं । ” सर्वोच्च अदालतले खटाएको विश्व प्रकाश लामिछानेको प्रतिवेदनमा चार किल्लामा आफूहरु समेत सहमत भएको पौडेलले बताउनुभयो ।
पृथ्वीनारायण क्याम्पसका पूर्व प्रमुख डा. देवेन्द्र लामिछानेले करिब २५ सय वर्ष अगाडि फेवाताल निर्माण भएको दाबी गर्दै त्यतिबेला फेवातालको लम्बाई करिब १० किलोमिटर भएको जनाए । फिस्टेल लजबाट शुरु भएर पश्चिममा ठूलाखेत हुँदै हर्पन खोलाको पञ्चासे पहाडको फेदीसम्म फेवाताल फैलिएको उहाँको दाबी छ । त्यसपछि क्रमशः विभिन्न चरणमा आएका बाढी पहिरोले फेवाताललाई पुर्दै जाँदा फेवातालको आकार अहिलेको अवस्थामा पुगेको लामिछानेले बताउनुभयो ।
बाँध खोल्नुभन्दा अगाडि तालले ओगटेको क्षेत्रफल तालको वास्तविक क्षेत्रफल भएको डा. लामिछानेको भनाई छ । दिगो रुपमा फेवातालको संरक्षण गर्नको लागि ताल भन्दा माथिल्लो भेगबाट आउने र खहरे खोलाले ल्याउने ढुंगा, माटोलाई नियन्त्रण गर्नुपर्ने तर्क उहाँको छ ।
नापी कार्यालय कास्कीका प्रमुख इन्जिनियर खिमलाल गौतमले समितिको सहकार्यमा आफूहरुले फेवातालको सीमाङकन तथा नक्साङकनको ४५ प्रतिशत काम सम्पन्न गरेको दाबी गर्नुभयो । “ऐतिहासिक तथ्य, सर्वे र अग्रजको भनाइलाई आधार बनाएर हामीले फिल्ड सर्वे गर्दै छौं ।” उहाँले भन्नुभयो । फेवातालको बारेमा यस अघि भएका अध्ययनको आधारलाई पनि आफूहरुले अध्ययन तथा अवलोकन गरेको उहाँको भनाई छ ।
पोखरा उपत्यका नगर विकास समितिका पूर्व अध्यक्ष विश्वप्रकाश लामिछानेले ९ हजार ९ सय ५५ रोपनी जग्गा पानीले ढाकेको जानकारी गराउनुभयो । बाँध फुटेको अबस्थामा २०३४/०३५ साल तिर सर्पट नापीले फिल्डमा नगई कागजी रुपमा केही व्यक्ति बिशेषले दर्ता गरेको भेटिएको पूर्व अध्यक्ष लामिछानेले बताउनुभयो । १० हजार ६३ रोपनी जग्गा मध्ये २१ सय १ रोपनी जग्गा विवादित भएको पाइएको हाँको भनाई छ । १६ सय ९२ रोपनी जग्गा पानीमुनि भएकोले राज्यको ध्यान पुग्नुपर्छ भनेर आफूहरुले सुझाव दिइँदै आएको उहाँको भनाई छ ।
पर्यटन व्यवसायी हरि पौडेलले फेवातालको कारण पोखराको लेकसाइडमा मात्र करिब ५० हजार जनाले प्रत्यक्ष रुपमा रोजगार प्राप्त गरेकोले फेवातालको दिगो रुपमा संरक्षणको लागि अब योजना बनाएर काम गर्नुपर्ने बताउनुभयो । अधिवक्ता सुरेन्द्र थापा मगरले कुनै व्यक्तिले सरकारी जग्गा अधिग्रहण गरेमा कुनै पनि बेलामा बदर हुने कानुनी व्यबस्था रहेको बताउनुभयो ।
पोखरा न्यूजबाट
