चितवन,
चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जको गोही प्रजनन् केन्द्रमा २० वटा गोहीका बच्चा कोरलिएका छन् ।
केन्द्रको गुँड नम्बर २ मा राखिएको ३७ वटा अण्डामध्येबाट बीस वटालाई प्रयोगशाला कक्षको इन्कुबेटरमा राखेर ३२ डिग्री तापक्रममा बच्चा जन्माइएको हो । निकुञ्जका सूचना अधिकारी गणेशप्रसाद तिवारीका अनुसार ती अण्डाबाट जेठ २४ गते ती बच्चा कोरलिएका हुन् । केन्द्रले वैशाख ८ गते राप्ती नदीको सीतामाइदेखि सौराहासम्म आठ वटा गुँडबाट २४२ वटा अण्डा संकलन गरेको थियो ।
ती अण्डा केन्द्रमा बच्चा जन्माउनका लागि राखिएको थियो । तीमध्ये २० वटा गोहीको बच्चा कोरलिएको तिवारीले जानकारी दिए । अन्य अण्डाबाट समेत बच्चा कोरल्ने प्रक्रिया भइरहेको उनले बताए।
प्रजनन् केन्द्रका तीन वटा गुँडमा गोहीले अण्डा पारेको छ । उनका अनुसार गत दुईवर्ष प्रजनन् केन्द्रका अण्डाबाट बच्चा कोरलिएको छैनन् । प्रजनन केन्द्रमा गोहीको संख्या बढी भएपछि यसवर्ष अण्डा थोरै मात्र संकलन गरिएको हो ।
गोही प्रजनन् केन्द्र हेर्दै आएका सहायक संरक्षण अधिकृत सान्तबहादुर मगरका अनुसार गत वर्ष पाँच ६३ वटा अण्डा संकलन गरिएको थियो । ती अण्डाबाट ४९६ बच्चा कोरलिएका थिए ।
यसरी कोरलिएका बच्चा बचाउन निकै जटिल हुने गर्दछ। अहिलेसम्म आइपुग्दा तीमध्ये ३०० को हाराहारीमा मात्रै जीवित छन् । मगरले प्रजनन् केन्द्रमा ६४० साना ठूला गोही रहेको भन्दै यसवर्ष थोरै मात्र अण्डा संकलन गरिएको बताए।
निकुञ्जले विसं २०३५ मा गोही प्रजनन् केन्द्र स्थापना गरी गोहीका बच्चा हुर्काएर नदीमा छाड्दै आएको छ । प्रजनन् केन्द्रमा हुर्काएर अहिलेसम्म एक हजार आठ सय ५२ वटा गोही विभिन्न नदीमा छाडिसकिएको छ । तीमध्ये सबैभन्दा बढी राप्तीमा एक हजार एक सय ३२ वटा गोही छाडिएको छ।
यस्तै नारायणीमा चार सय १९, बबईमा एक सय १०, सप्तकोशीमा एक सय १५, कर्णालीमा ४१ र कालीगण्डकीमा ३५ गोही छाडिएको छ।
पछिल्ला दिनमा अन्य नदीमा संरक्षण हुन नसकेपछि अधिकांश गोही राप्ती र नारायणीमा मात्रै छोडिदै आएको छ । नारायणी र राप्तीमा छाडिएका गोही पनि वर्षाको समयमा भारत पुग्ने र बाँधका कारण पुनः फर्किएर नआउने समस्या रहेको छ ।
नदी प्रदूषित हुँदै जानु, जथाभावी नदीजन्य पदार्थको उत्खनन् गर्नु, माछा मार्न ठूला जाल प्रयोग गर्नु जस्ता कारणले गोही संरक्षणमा समस्या भएको निकुञ्जको भनाइ छ ।
रासस
