पछिल्लो एक वर्षयतादेखि चितवनमा घरजग्गा कारोबार सुस्ताएको छ । अहिले स्थानीय तहबाट जग्गा वर्गीकरणको काम भइरहेकाले नीतिगत अलमलले घरजग्गाको कारोबार सुस्ताएको हो ।
२०७९ जेठ २३ गतेदेखि भू–उपयोग नियमावली लागू भएपछि जग्गा व्यवस्थापन नयाँ ऐन–नियममा निर्देशित भएको छ । स्थानीय तहले कृषि, आवासीय, व्यावसायिक, औद्योगिक, खानी तथा खनिज, वन गरी विभिन्न विधामा जग्गा वर्गीकरण गर्ने काम धमाधम गरिरहेका छन् ।
बैँकको ब्याजदरमा भएको वृद्धि, कर्जा लगानीमा भएको सुस्तताले पनि घरजग्गा कारोबारमा प्रभाव पारेको छ । भूमि व्यवस्था, सहकारी तथा गरिबी निवारण मन्त्रालयले स्थानीय तहलाई मंसिर २३ सम्ममा कृषि तथा गैर कृषि जग्गा छुट्याउन निर्देशन दिएको थियो । तर, चितवनका स्थानीय तहले त्यो काम प्रभावकारी ढंगले गर्न सकेनन् ।
अहिलेसम्म देशभरका ९० पालिकाबाट मात्रै जग्गा वर्गीकरण गरेको जानकारी आएको भूमि व्यवस्था तथा अभिलेख विभागले बताएको छ । जग्गा कारोबार सुस्ताए पनि चितवनमा आंशिकरुपमा किनबेच भइरहेको छ । तर यो संख्या गत वर्षको तुलनामा भने न्यून हो ।
त्यस्तै, चितवनमा साउनदेखि मंसिरसम्ममा एक हजार तीन सय आठ संख्यामा घरजग्गा कारोबार भएको छ । गत वर्ष सोही अवधिमा दुई हजार सात सय ९५ संख्यामा कारोबार भएको थियो । गत वर्ष चितवनको घरजग्गाको कारोबार झण्डै काठमाडौँ उपत्यका र पोखराको हाराहारीमा नै रहेको थियो । बैँकको ऋण तिर्न नसकेर समस्यामा परेका व्यक्तिहरुले धेरै सस्तो मूल्यमा घरजग्गा किनबेच गरिरहेको पश्चिम चितवनका जग्गा व्यवसायी गणेश गुरुङले नारायणी अनलाइनलाई बताए । चितवनका जग्गा व्यवसायीहरुको अनुसार चितवनमा ३० प्रतिशतसम्म घरजग्गाको मूल्यमा पनि गिरावट आएको छ ।
घर जग्गा कारोबारको लागि सबैभन्दा बढी आकर्षण देखिएको जिल्ला मोरङ हो । सो जिल्लामा चालु आर्थिक वर्ष २०७९÷८० को साउनदेखि मंसिरसम्ममा एक हजार आठ सय २० संख्यामा घरजग्गा कारोबार भएको छ । गत वर्ष सोही अवधिमा चार हजार आठ सय ९७ संख्यामा घरजग्गा कारोबार भएको थियो।
दोस्रोमा सबैभन्दा बढी कारोबार भएको जिल्ला हो–दाङ । यो जिल्लामा साउनदेखि मंसिरसम्ममा एक हजार एक सय ६१ संख्यामा घरजग्गा कारोबार भएको छ । गत वर्ष सोही अवधिमा यो जिल्लाबाट गत वर्ष यो जिल्लामा एक हजार ६ सय ७० संख्यामा घरजग्गा कारोबार भएको थियो।
त्यस्तै, सुनसरीमा एक हजार छ सय १८ संख्यामा घरजग्गा कारोबार भएको छ । गत वर्ष तीन हजार पाँच सय ५२ संख्यामा घरजग्गा कारोबार भएको थियो ।
बाँके पनि घरजग्गाको आकर्षक केन्द्रबिन्दु बनेको छ। यो जिल्लाबाट साउनदेखि मंसिरसम्ममा एक हजार तीन सय ८२ संख्यामा घरजग्गा कारोबार भएको छ । गत वर्ष सोही अवधिमा दुई हजार चार सय ५४ संख्यामा कारोबार भएको थियो । झापामा साउनदेखि मंसिरसम्ममा एक हजार दुई सय ७१ संख्यामा घरजग्गा कारोबार भएको छ । गत वर्ष सोही अवधिमा तीन हजार नौ सय १७ संख्यामा घरजग्गा कारोबार भएको छ । चितवन जिल्लाको साउनदेखि मंसिरसम्मको कारोबार हेर्दा मोरङ, दाङ, सुनसरी, बाँके भन्दा चितवन पछाडि देखिन्छ । झापा भन्दा मात्र चितवन तथ्यांकमा अगाडि छ ।